Category: Podział majątku małżeńskiego

Środki zgromadzone w ramach Pracowniczych Planów Kapitałowych (PPK) jako składnik majątku wspólnego

Zgodnie z treścią art. 3 ust. 1 ustawy o pracowniczych planach kapitałowych (Dz.U. z 2018 r. poz. 2215), środki zgromadzone na w ramach tego systemu stanowią  wyłączną własność uczestnika PPK.

Powyższa zasada została przez ustawodawcę wyłączona w przypadku podziału majątku małżeńskiego  oraz w sytuacji określonej w art. 105 w/w ustawy – dotyczy on złożenia wniosku uczestnika PPK o wcześniejszą wypłatę środków zgromadzonych na rachunku PPK.

W przypadku podziału majątku wspólnego małżonków, wszystkie środki zgromadzone w czasie trwania małżeństwa na rachunkach PPK będą podlegały podziałowi.

Jeśli oboje małżonkowie są uczestnikami PPK, środki przyznane na skutek podziału jednemu z małżonków, będę wypłacane w formie tzw. wypłaty transferowej z konta jednego  małżonka (uczestnika PPK) na konto drugiego małżonka (uczestnika PPK).

W sytuacji przyznania środków z PPK jednego z małżonków małżonkowi, który nie jest uczestnikiem PPK, środki podlegają zwrotowi w formie pieniężnej lub są wypłacane w formie wypłaty transferowej na wskazany rachunek terminowej lokaty oszczędnościowej lub terminowej lokaty prowadzonej w SKOK, jednakże jedynie pod warunkiem wypłaty tych środków z lokat dopiero po osiągnięciu 60 roku życia.

Przetransferowanie środków na konto uczestnika PPK, zwrot w formie gotówkowej lub wyplata transferowa na lokaty następuje w terminie 3 miesięcy od przedstawienia wybranej instytucji finansowej, w której zostały zgromadzone środki PPK, dokumentu potwierdzającego przyznanie byłemu małżonkowi środków zgromadzonych na rachunku PPK drugiego małżonka. Jeśli były małżonek posiada kilka rachunków PPK, transfer zostaje dokonany na rachunek PPK wskazany przez niego we wniosku.

Należy zwrócić uwagę, że w przypadku gdy były małżonek decyduje się na zwrot w formie gotówkowej nie otrzyma całości środków należnych mu w ramach rozliczenia środków PPK dokonanego w toku podziału majątku.

Wypłacone środki zostaną pomniejszone o: 30% w zakresie wpłat dokonanych przez pracodawcę i zysku wypracowanego przez te wpłaty, a środki te zostaną przekazane na subkonto ZUS byłego małżonka lub jeśli takiego konta były małżonek nie posiada na rachunek bankowy właściwego ministra do spraw pracy; pozostałe 70 % wpłat pracodawcy przed wypłatą zostanie pomniejszone o 19 % podatku dochodowego; wypłacane środki zostaną także pomniejszone o wpłatę powitalną i dopłaty otrzymane od państwa; pozostałe środki którymi zasilał rachunek PPK były małżonek (uczestnik PPK) zostaną pomniejszone również o podatek dochodowy w wysokości 19 %.

Wobec powyższego na konto byłego małżonka, który po przyznaniu mu w postępowaniu o podział majątku środków z PPK zdecyduje się na ich wypłatę w formie gotówkowej, wypłacona kwota zostanie pomniejszona o odliczenia wskazane powyżej.

Autor: adw. dr Fabian Świder

Udziały i akcje w spółkach jako składnik majątku małżeńskiego

Zasadą wynikającą z prawa rodzinnego jest domniemanie przynależności do majątku wspólnego wszystkich przedmiotów nabytych w czasie trwania wspólności przez oboje małżonków lub przez jednego z nich (art. 31 k.r. i o.). Przyjąć zatem należy, że udziały lub akcje w spółkach, nabyte wspólnie przez małżonków lub  tylko przez jednego z nich stanowią majątek wspólny. Dla wejścia danego składnika do majątku wspólnego istotna jest co do zasady data  jego nabycia.

W wyroku z dnia 20 maja 199 r. I CKN 1146/97, Sad Najwyższy  wskazał, że nabycie udziałów lub akcji w czasie trwania małżeństwa przez jednego lub oboje małżonków przesądza o wejściu tego składnika do majątku wspólnego małżonków z zastrzeżeniem jednak, że  w takiej sytuacji  wspólnikiem lub akcjonariuszem staje się co do zasady małżonek,  który był uczestnikiem czynności prawnej i nabywcą akcji lub udziałów. Oznacza to, że przedmiotem majątku wspólnego stają się prawa majątkowe wynikające z nabycia udziału lub akcji a nie prawa korporacyjne. Taki pogląd został również utrzymany w nowszym orzecznictwie  Sądu Najwyższego (Wyrok  z dnia  21 stycznia 2009 r., II CSK 446/08; Wyroku z 16 grudnia 2014 r., III CSK 55/14).

Pożytki z udziałów lub akcji po ustaniu wspólności majątkowej małżeńskiej

Przyjmując, że akcje i udziały mogą stanowić majątek wspólny małżonków, możliwe jest także  rozliczenie w toku postępowania o podział majątku pożytków z tych składników w postaci dywidend uzyskiwanych przez jednego z małżonków po ustaniu wspólności małżeńskiej do czasu dokonania podziału majątku. Rozliczenie takie może być dokonane w postępowaniu o podział majątku na podstawie art. 567 § 3 k.p.c. w zw. z art. 686 k.p.c. (Postanowienie Sądu Najwyższego z dnia 29 stycznia 2016 r., sygn. akt: II CSK 82/15; Postanowienie Sądu Najwyższego z dnia 31 stycznia 2013 r. II CSK 349/12).

Udziały stanowiące składnik majątku wspólnego mogą być na skutek postanowienia Sądu przyznane tylko jednemu z małżonków, mogą być również podzielone pomiędzy nich, z zastrzeżeniem jednak, że umowa  nabycia udziałów lub akcji lub statut spółki nie ogranicza takiego prawa w oparciu o art. 1831 k.s.h. (sp. z o.o.) lub 3321 k.s.h. (spółka akcyjna).

Zbycie udziałów lub akcji  przez jednego z małżonków przed  dokonaniem podziału majątku

W trakcie postępowań o podział majątku wspólnego, w których przedmiotem podziału są udziały lub akcje, często pojawia się zagadnienie zbycia przez jednego z uczestników postępowania udziałów/akcji, bez zgody i wiedzy  byłego małżonka. W takich przypadkach Sąd dokonujący podziału (na wniosek uczestnika postępowania) rozstrzyga o bezskuteczności rozporządzenia względem współmałżonka udziałami/akcjami w przedmiocie, który był objęty wspólnością ustawową (art. 1036 k.c. w zw. z art. 46 k.r. i o.). Powoduje to możliwość dokonania podziału majątku tak, jakby rozporządzenie to – w zakresie uznanym za bezskuteczne – nie zostało w ogóle dokonane. Udział taki może być zatem objęty aktywami dzielonego majątku i podlegać podziałowi (por. uchwała Sądu Najwyższego z dnia 28 lipca 1993 r., III CZP 95/93, OSN 1994/2/30).

W przedstawionym kontekście należy zwrócić uwagę na orzeczenie Sądu Najwyższego z dnia 12 stycznia 2018 r. sygn. akt: II CSK 220/17,  w którym Sąd Najwyższy rozstrzygał kwestię  możliwości rozliczenia dywidend (pożytków), które stały się należne po dacie skutecznego zbycia udziałów/akcji, w sytuacji uznania przez Sąd działowy o bezskuteczności takiego zbycia. Sąd Najwyższy stanął na stanowisku, że z faktu uznania zbycia za bezskuteczne, nie można wyprowadzać uprawnienie do żądania od byłego małżonka połowy dywidendy wypłacanej przez dana spółkę w każdym roku, w którym spółka płaci dywidendę. Bezskuteczność rozporządzenia udziałami oznacza, że uczestnik bez którego zgody je zbyto, może dochodzić swojego prawa do dywidendy z połowy zbytych udziałów (przy założeniu ze udziały w majątku wspólnym są równe), wobec nabywcy tych udziałów oraz spółki. Brak w takiej sytuacji zdaniem Sądu Najwyższego podstaw do konstruowania uprawnienia  uczestnika postępowania  wobec uczestnika, który te udziały zbył skutecznie po dacie ich zbycia – ich wyjścia z majątku wspólnego.

Autor: adw. dr Fabian Świder

Podział majątku wspólnego małżonków

Podział majątku wspólnego może zostać dokonany przez małżonków umownie lub w drodze postępowania przed Sądem.

pixabay.com

Co do zasady, wspólność majątkowa małżeńska ustaje z chwilą ustania małżeństwa w przypadku: rozwodu, unieważnienia małżeństwa, śmierci jednego z małżonków (w tym przypadku zazwyczaj podział majątku następuje wraz z działem spadku). Najczęstszym jednak przypadkiem jest dokonywanie podziału majątku przez byłych małżonków po rozwodzie.

Wspólność majątkowa małżeńska ustaje także na skutek: orzeczenia separacji małżonków; ubezwłasnowolnienia jednego z małżonków; zawarcia przez małżonków umowy o ustanowieniu rozdzielności majątkowej (tzw. intercyzy); z chwilą sądowego ustanowienia rozdzielności majątkowej w sytuacji, gdy w stosunku do jednego z małżonków zostanie ogłoszona upadłość.

Majątek wspólny stanowią  wszystkie przedmioty majątkowe nabyte w czasie trwania małżeństwa przez oboje małżonków lub przez jednego z nich (majątek wspólny), w szczególności do majątku wspólnego należą: pobrane wynagrodzenie za prace i dochody z innej działalności zarobkowej każdego z małżonków; dochody z majątku wspólnego, jak również  z majątku osobistego każdego z małżonków; środki zgromadzone na rachunku otwartego lub pracowniczego funduszu emerytalnego każdego z małżonków; kwoty składek zewidencjonowanych na subkoncie, o którym mowa w art. 40a ustawy z dnia 13 października 1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych (Dz.U. z 2019 r. poz. 300, z późn. zm).

Majątkiem wspólnym są i w konsekwencji podlegają ewentualnemu podziałowi np.: nieruchomości, spółdzielcze prawo do lokalu, majątek ruchomy (np.: samochód, wyposażenie domu), akcje i udziały w spółkach prawa handlowego (w aspekcie majątkowym a nie uprawnień korporacyjnych); nieruchomości i ruchomości nabyte przez zasiedzenie. Co ciekawe, podziałem majątku wspólnego mogą być w pewnych sytuacjach objęte także przedmioty pochodzące z przestępstwa – chociaż mowa tu raczej o składnikach majątku nabytych za środki pochodzące z przestępstwa lub np. środkach finansowych uzyskanych z działalności nielegalnej.

Oczywiście trzeba pamiętać, że  w konkretnych stanach faktycznych pewne składniki majątku, nawet wymienione powyżej,  mogą nie zostać objęte wspólnością majątkową małżeńską. Każda sprawa jest inna.

Co do zasady byli małżonkowie mogą dochodzić w postępowaniu o podział majątku ustalenia nierównych udziałów w majątku wspólnym, jest to jednak zagadnienie na oddzielny wpis na blogu.

W postępowaniu o podział majątku można dochodzić również rozliczenia nakładów i wydatków z majątku wspólnego na majątek osobisty, osobistego na majątek wspólny oraz z majątku osobistego jednego z małżonków na majątek osobisty drugiego małżonka.

Dopuszczalne jest również rozliczenie w postępowaniu o podział majątku pożytków uzyskiwanych przedmiotu objętego podziałem przez byłego małżonka po ustaniu wspólności do czasu podziału majątku. Byli małżonkowie mogą również dochodzić rozliczenia z tytułu nieuzasadnionego zbycia i roztrwonienia przez drugiego małżonka składników majątku wspólnego.

W kolejnych wpisach będziemy się starali przybliżyć Państwu sposoby podziału konkretnych składników majątkowych, ustalania ich wartości oraz możliwość dochodzenia innych roszczeń związanych z danym składnikiem.

Autor: adw. dr Fabian Świder 

© 2024 adwoBlog

Theme by Anders NorenUp ↑