„Kto marzy o przedsiębiorstwie […] bez napięć, ten właśnie marzy; czegoś takiego być nie może.” [1]

 Corporate Social Responsibility (CSR) – Społeczna Odpowiedzialność Biznesu to filozofia prowadzenia przedsiębiorstwa „według której, firmy dobrowolnie prowadzą strategie uwzględniające interesy społeczne i ochronę środowiska, a także relacje z interesariuszami[2].

Definicja CSR została również ustalona przez Międzynarodową Organizację Normalizacyjną w normie ISO 26000 – zgodnie z którą jest rozumiana jako odpowiedzialność organizacji za wpływ podejmowanych decyzji i działań na społeczeństwo i środowisko, zapewnianą przez przejrzyste i etyczne postępowanie, które przyczynia się do zrównoważonego rozwoju, w tym zdrowia i dobrobytu społeczeństwa, uwzględnia oczekiwania interesariuszy (osób lub grup, które są zainteresowane decyzjami lub działaniami organizacji), jest zgodne z obowiązującym prawem i spójne z międzynarodowymi normami postępowania, jest zintegrowane z działaniami organizacji i praktykowane w jej relacjach, które dotyczą działań organizacji podejmowanych w obrębie jej sfery oddziaływań.[3]

W tak przedstawionym ujęciu, pojęciem kluczowym w aspekcie CSR jest pojęcie interesariuszy przedsiębiorstwa, których należy zdefiniować jako grupę podmiotów stanowiących otoczenie lub „składnik” przedsiębiorstwa, na którą przedsiębiorstwo ma wpływ lub pod jej wpływem się znajduje. Główna cecha CSR to poczucie odpowiedzialności właśnie za swoich interesariuszy, a więc klientów, właścicieli, inwestorów, kooperantów, kontrahentów, pracowników ale także środowisko naturalne oraz najbliższe otoczenie działalności przedsiębiorstwa. U podstaw filozofii CSR, leży przekonanie o tym, iż rozwój, a także byt przedsiębiorstwa wymaga spełnienia oczekiwań interesariuszy w obszarze ekonomicznym oraz społecznym[4].

Wracając do cytatu umieszczonego  na początku artykułu, wydaje się, iż kwestią niezaprzeczalną, na którą wskazywał Jan Maria Bocheński jest to , iż z prowadzeniem biznesu immanentnie związane jest ryzyko powstania sporu, nie tylko wynikających z nieprzestrzegania umów, wadliwego ich wykonania  ale również tych wynikających z błędnego odczytywania przekazu w relacji przedsiębiorca – pracodawca, przedsiębiorca – klient.

Przedsiębiorca prowadzący działalność zgodnie z filozofią CSR, uwzględnia w swoich działaniach potrzebę utrzymania pozytywnych relacji ze swoimi interesariuszami, budując je w oparciu o podstawowe wartości etyczne (etykę zawodową, kodeksy dobrych praktyk) ale także w poszanowaniu podstawowych zasad współżycia społecznego, w trosce o dobro wspólne społeczeństwa[5].

Miejsce mediacji w CSR.

Niewątpliwie w tak ujmowaną filozofię CSR wpisuje się stosowanie przez przedsiębiorców mediacji jako narzędzia rozwiązywania sporów.

Oczywiście mediacja nie jest panaceum na każdy zaistniały spór, takie postrzeganie mediacji byłoby zwyczajnie utopią.  Zawsze jednak należy rozważyć podjęcie mediacji, gdyż co do zasady daje ona możliwość szansy na wygaszenie konfliktu, może skrócić drogę dochodzenia należności, daje szanse kontynuowania i rozwój współpracy skłóconych stron.

Początkowo filozofia CSR była kojarzona przede wszystkim  z wielkimi korporacjami. Dziś, winna mieć swoje stałe miejsce także w sektorze małych i średnich przedsiębiorstw (MŚP), który stanowi ogromną cześć światowego biznesu. Blisko 90% przedsiębiorstw należy do sektora MŚP [6].  Polski sektor MŚP zgodnie z danymi na 2017 r. to  blisko 99 % sektora przedsiębiorstw (w Polsce działa ponad 1,9 mln firm, z których zdecydowana większość to mikro, małe i średnie przedsiębiorstwa – 99,8%)[7]. Długotrwałe procesy sądowe mogą doprowadzić przedsiębiorców, zwłaszcza tych z sektora MŚP, do ogromnych strat finansowych, w skrajnych przypadkach nawet  do ich upadłości. W dalszej kolejności powodować także straty dla  budżetu państwa – choćby z tytułu podatków oraz niejednokrotnie zwiększenie bezrobocia (przedsiębiorstwa MŚP są odpowiedzialne za około 50 – 60 % światowego zatrudnienia[8]), w dalszej kolejności zwiększenia wydatków państwa na cele socjalne.

Mediacja jest dobrowolna, strony takiego postepowania mogą w każdej chwili z niego zrezygnować i zdecydować się na proces sądowy. Jedną z zalet mediacji jest możliwość zakończenia sporu sukcesem obydwu stron. W mediacji obowiązuje model „win-win”, który powoduje, że strony w przypadku zawarciu porozumienia dają sobie szansę na kontynuowanie współpracy biznesowej.

Niewątpliwe cenną cechą mediacji jest także poufność postępowania. Nieodłącznym, bowiem elementem prowadzenia przedsiębiorstwa jest szeroko pojęty marketing – budowanie dobrego wizerunku firmy, który stanowi kluczowy element  – niezbędny do osiągnięcia sukcesu ekonomicznego Przedsiębiorstwa. Negatywna informacja o nieporozumieniach danego przedsiębiorcy z kontrahentami, spory pracownicze, mogą powodować utratę zysku, a nawet przejęcie części rynku skonfliktowanego przedsiębiorcy przez konkurencję.

Biorąc pod uwagę powyższe rozważania, mediacja jest  odpowiedzialnym społecznie sposobem rozwiązywania konfliktów i jako taki powinna mieć stałe miejsce w działalności przedsiębiorstw opierającej swoje funkcjonowanie na filozofii Corporate Social Responsibility. Realizacja filozofii CSR nie byłaby możliwa bez szczerej i otwartej komunikacji, dzięki której  wszystkie zainteresowane strony poznają swoje cele i zamierzania [9]. Mediacja, w tej perspektywie jawi się jako proces dostrajania zakłóconej komunikacji skonfliktowanych stron.

 

Autor: adw. dr Fabian Świder 

* Artykuł zawiera fragmenty publikacji: F. Świder, Mediacje Gospodarcze w strategii Corporate Social Responsibility, [w:] Człowiek -Społeczeństwo-Gospodarka. Perspektywa odpowiedzialności Społecznej, red. A. Zadroga, K. Sawicki, Lublin 2013.

 

[1] J. M. Bocheński, 1993, Przyczynek do filozofii przedsiębiorstwa przemysłowego, [w]: J. M. Bocheński, Logika i filozofia, PWN, Warszawa, s. 162–186.
[2] Green Paper, Promoting a European framework for Corporate Social Responsibility, Brussels, 18.07.2001, COM (2001) 366;.
[3] https://www.pkn.pl/informacje/2013/09/iso-26000.
[4] S. Fel, Etyka życia gospodarczego z elementami społecznej odpowiedzialności przedsiębiorstw, [w:] Odpowiedzialność społeczna w innowacyjnej gospodarce, P. Kawalec, A. Błachuta, Lublin 2011, s. 71 – 73.
[5] W. Pęcherzewski, Etyka biznesu jako element życia gospodarczego, [w:] Społeczna Odpowiedzialność Biznesu. Etyka. Prawo. Komunikacja, W. Pęcherzewski, M. Szewczak, M. Gędek, Lublin 2010, s 11.
[6] European SMEs and social and environmental responsibility. Observatory of European SMEs 2002, nr 4, s. 36.
[7] Raport o stanie sektora małych i średnich przedsiębiorstw w Polsce, PARP 2017, https://www.parp.gov.pl/20-edycja-raportu-o-stanie-sektora-malych-i-srednich-przedsiebiorstw-w-polsce.
[8] W. Pęcherzewski, Etyka biznesu jako element życia gospodarczego, [w:] Społeczna Odpowiedzialność Biznesu. Etyka. Prawo. Komunikacja, W. Pecherzewski, M. Szewczak, M. Gędek, Lublin 2010, s. 12.
[9] A. Rudnicka, CSR – doskonalenie relacji społecznych w firmie, Warszawa 2012, s. 179.