Z dniem 1 lipca 2018 r.  wchodzi w życie ustawa o zmianie ustawy o podatku od towarów i usług oraz niektórych innych ustaw (Dz. U. 2018 poz. 62), która wprowadza Mechanizm Podzielonej Płatności tzw. split payment.

Przede wszystkim należy podkreślić, iż mechanizm płatności podzielonej dotyczy wyłącznie transakcji pomiędzy przedsiębiorcami, tzw. sfery B2B (business to business), wobec czego analizowane regulacje nie dotyczą rozliczeń pomiędzy osobami fizycznymi a przedsiębiorcami.  

Bank sam założy przedsiębiorcy rachunek VAT na potrzeby split payment.

Wprowadzane przepisy, obligują banki do bezpłatnego założenia i prowadzenia rachunków wyodrębnionych VAT dla danego rachunku rozliczeniowego (firmowego) przedsiębiorcy. Jeżeli dany przedsiębiorąca posiada kilak rachunków rozliczeniowych, to dla takiego podmiotu będzie prowadzony tylko jeden rachunek VAT dla wszystkich rachunków rozliczeniowych. Otwarcie i prowadzenie takiego rachunku zgodnie z wprowadzanymi przepisami nie wymaga zawarcia odrębnej umowy  przez bank z przedsiębiorcą. Do rachunku nie wydaje się instrumentu płatniczego (np. karty płatniczej). (art. 62a i następne ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. – prawo bankowe Dz. U.  z 2017 r. poz. 1876,2361,2491)

Na czym polega Mechanizm Podzielonej Płatności?

Zasada działania jest bardzo prosta. Do daty wejścia w życie analizowanych przepisów, płatność za wystawioną fakturę  była dokonywana jednym przelewem obejmującym kwotę brutto.
Od 1 lipca 2018 r. każdy przedsiębiorca będzie mógł (decyzja należy do przedsiębiorcy) dokonać płatność za fakturę w systemie płatności podzielonej. Nadal co do zasady będzie to jeden przelew, jednak w przypadku wykonania przelewu w ramach płatności podzielonej, bank pobierze z rachunku VAT kwotę odpowiadającą wartości podatku na danej fakturze, część płatności netto pobierze z rachunku firmowego i całą kwotę brutto przekaże na rachunek kontrahenta, na którym zostanie rozliczona zgodnie z mechanizmem podzielonej płatności. Jeśli na rachunku VAT nie będzie wystarczających środków cała kwota zostanie pobrana z rachunku rozliczeniowego (firmowego).

Jeśli nadawca przelewu wybierze sposób płatności przy wykorzystaniu płatności podzielonej – odbiorca  będzie musiał przyjąć płatność w tym systemie, co oznacza, że kwota netto faktury zostanie zaksięgowana na rachunku rozliczeniowym firmowym odbiorcy przelewu, zaś wartość podatku VAT zostanie przekazana na rachunek VAT prowadzony dla rachunku firmowego odbiorcy.

Co można zrobić ze środkami zgromadzonymi na rachunku VAT?

Omawiane przepisy wprowadzają ograniczenia dla przedsiębiorcy w korzystaniu ze środków zgromadzonych na rachunku VAT, choć co do zasady stanowią one nadal własność przedsiębiorcy.

Środki z rachunku VAT będą automatycznie pobierane przez bank, w kwocie odpowiadającej podatkowi VAT na danej fakturze, w momencie gdy rozliczając się z kontrahentem przedsiębiorca wybierze płatność przy wykorzystaniu mechanizmu płatności podzielonej. Środki z rachunku VAT będą także pobierane w sytuacji wykonywania przelewu podatkowego VAT na rachunek urzędu skarbowego.

Jeśli zdarzy się, że na rachunku VAT przedsiębiorca będzie miał nadwyżkę, którą chciałby wykorzystać w dowolny sposób, analizowane przepisy wprowadzają możliwość złożenia wniosku przez przedsiębiorcę do Naczelnika urzędu skarbowego o zgodę na przekazanie środków znajdujących się na rachunku VAT (wnioskodawca określa wysokość wnioskowanej kwoty) na rachunek rozliczeniowy (firmowy). Naczelnik urzędu skarbowego ma na wydanie postanowienie co do złożonego wniosku  60 dni, następnie przekazując właściwemu bankowi informację o wydanym postanowieniu celem wykonania przelewu z rachunku VAT na rachunek rozliczeniowy przedsiębiorcy.

Naczelnik urzędu skarbowego odmówi w drodze decyzji wydania zgody na przekazanie środków pieniężnych gdy podatnik posiada zaległości podatkowe w podatku – w wysokości odpowiadającej zaległości podatkowej w podatku wraz z odsetkami za zwłokę, istniejącej na dzień wydania decyzji, a także gdy zachodzi uzasadniona obawa, że zobowiązanie podatkowe z tytułu podatku nie zostanie wykonane, w szczególności gdy podatnik trwale nie uiszcza wymagalnych zobowiązań z tytułu podatku lub dokonuje czynności polegających na zbywaniu majątku, które mogą utrudnić lub udaremnić egzekucję zobowiązań z tytułu podatku, lub wystąpi zaległość podatkowa w podatku lub zostanie ustalone dodatkowe zobowiązanie podatkowe.

Co ważne środki zgormadzone na rachunku VAT mogą zostać na podstawie umowy banku z przedsiębiorcą oprocentowane. Odsetki wynikające z takiego oprocentowania, bez odrębnej zgody/dyspozycji przedsiębiorcy będą przekazywane przez bank na rachunek rozliczeniowy (firmowy).

Środki pieniężne zgromadzone na rachunku VAT oraz środki znajdujące się na rachunku rozliczeniowym w wysokości odpowiadającej kwocie podatku od towarów i usług wskazanej w komunikacie przelewu są wolne od zajęcia na podstawie sądowego lub administracyjnego tytułu wykonawczego dotyczącego egzekucji lub zabezpieczenia innych należności niż podatek od towarów i usług. Wierzytelności z rachunku VAT nie mogą być przedmiotem zabezpieczenia rzeczowego.

W przypadku zamykania rachunku firmowego (np. ze względu na zakończenie działalności gospodarczej), najpierw bank zamyka rachunek VAT i przekazuje środki na nim zgromadzone na rachunek rozliczeniowy.

Korzyści dla przedsiębiorcy wynikające ze stosowania mechanizmu podzielonej płatności.

Ustawodawca przewidział dla przedsiębiorcy  decydującego się na stosowanie procedury split payment kilka korzyści.

Po pierwsze, korzystając z rachunku bankowego do celów VAT przedsiębiorca będzie mógł uzyskać zwrot nadpłaconej kwoty podatku już w ciągu 25 dni od złożenia deklaracji, bez konieczności spełnienia dodatkowych warunków, pod warunkiem, że zwrot nastąpi na rachunek VAT prowadzony dla rachunku firmowego.

Po drugie, stosując mechanizm płatności podzielonej przedsiębiorca oddala od siebie widmo ewentualnych sankcji przewidzianych w art. 112b i 112 c ustawy o VAT – za omyłkowe wykazanie zaniżonej kwoty zobowiązania podatkowego; niezłożenia deklaracji i niewypłacenia należnego podatku; ujęcie w deklaracji VAT pustej faktury.

Po trzecie, stosowanie split payment pozwoli przedsiębiorcy uchylić się od tzw. odpowiedzialności solidarnej w VAT – a więc, będzie stanowić ochronę dla przedsiębiorcy przed nieuczciwymi kontrahentami.

Po czwarte, przedsiębiorca będzie miał możliwość zmniejszenia należności podatkowej przy wcześniejszym wysłaniu deklaracji i zapłacie VAT ze specjalnego rachunku bankowego dla celów podatku od towarów i usług.

Oczywiście mechanizm podzielonej płatności to także utrudnienia dla Przedsiębiorców, przede wszystkim odczuwalne jako zmniejszenie ich płynności finansowej, bowiem jak wskazano wyżej, nie będą mogli dowolnie korzystać ze środków zgromadzonych na rachunku VAT, co zapewne może być najbardziej odczuwalne w okresie przejściowym po wprowadzeniu przepisów. Ponadto, dokonując płatności w systemie split payment, przedsiębiorcy będą dokonywać płatności pojedynczo za każdą fakturę, nie  będzie możliwości dokonywania płatności zbiorczych.

 

Autor: adw. dr Fabian Świder